Jackscrew และเทคนิคการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร – จัดตำแหน่งอย่างปลอดภัยโดยไม่ทำให้เครื่องเสียหาย

ความสำคัญของการจัดตำแหน่งและเคลื่อนย้ายเครื่องจักรอย่างปลอดภัย

ในงานบำรุงรักษาและติดตั้งเครื่องจักรอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ เช่น มอเตอร์, ปั๊ม, คอมเพรสเซอร์ หรือ Gearbox การเคลื่อนย้ายและปรับตำแหน่ง (Movement & Positioning) เป็นขั้นตอนที่มีความเสี่ยงสูง เพราะหากทำผิดวิธีอาจทำให้เครื่องจักรเสียหาย, เกิดอุบัติเหตุ หรือ Alignment ไม่แม่นยำ

หนึ่งในเทคนิคที่นิยมใช้คือ Jackscrew ซึ่งช่วยให้ช่างสามารถปรับตำแหน่งเครื่องจักรได้อย่างละเอียดและปลอดภัย โดยไม่ต้องใช้แรงกระแทกหรือวิธีเสี่ยงต่อความเสียหาย และเมื่อใช้ร่วมกับ แผ่นชิมตั้งระดับ, แผ่นชิมสำเร็จรูป หรือ แผ่นชิมตั้งศูนย์ ก็จะช่วยให้ได้ Alignment ที่แม่นยำตามมาตรฐานสากล

สำหรับสภาพแวดล้อมการผลิตในประเทศไทย ซึ่งมักใช้เครื่องจักรหนักในโรงงานอาหาร, เครื่องดื่ม, ปิโตรเคมี, และการผลิตพลังงาน ความรู้และการใช้เทคนิค Jackscrew อย่างถูกต้องถือเป็นทักษะสำคัญของช่างและวิศวกร

หลักการและขั้นตอนการใช้ Jackscrew และเทคนิคการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร

1. Jackscrew คืออะไร

Jackscrew เป็นสกรูที่ติดตั้งอยู่ในฐานรองเครื่องจักร เพื่อใช้ในการปรับตำแหน่งทั้งในแนวแกน X (ด้านข้าง) และแนวแกน Y (ไปข้างหน้า-ถอยหลัง) รวมถึงบางครั้งใช้ในการปรับแนวศูนย์กลางเพลาร่วมกับการใช้ แผ่น shim เพื่อชดเชยระยะในแนวตั้ง

ข้อดีของการใช้ Jackscrew คือ:

• ปรับตำแหน่งได้ละเอียดในระดับ 0.01 มม.
• ลดความเสี่ยงต่อการเกิดความเสียหายจากแรงกระแทก
• ใช้แรงน้อยเมื่อเทียบกับการงัดหรือเคาะ
• ทำให้ขั้นตอน Alignment แม่นยำขึ้น

2. เทคนิคการเคลื่อนย้ายและจัดตำแหน่ง

การเคลื่อนย้ายเครื่องจักรหนักไม่ควรใช้การตอก, งัด หรือใช้ค้อนตี เพราะอาจทำให้เพลาหรือฐานเสียรูป ควรใช้วิธีดังนี้:

1. การยกด้วย Hydraulic Jack + Jackscrew
   ใช้ Hydraulic Jack ยกน้ำหนักขึ้นเล็กน้อย จากนั้นใช้ Jackscrew ปรับตำแหน่งละเอียดก่อนใส่ แผ่นชิมสำเร็จรูป เพื่อคงระดับ
2. การดันด้วย Jackscrew
   เมื่อต้องขยับเครื่องเพียงเล็กน้อย เช่น ±1–2 มม. สามารถหมุน Jackscrew เพื่อดันหรือดึงเครื่องอย่างแม่นยำ
3. การใช้แผ่นชิมตั้งระดับ ร่วมกับการปรับ Jackscrew
   หลังจากปรับตำแหน่งในแนวนอนแล้ว ต้องตรวจสอบ Alignment ในแนวตั้ง โดยใช้ แผ่นชิมตั้งศูนย์ ปรับความสูงให้ได้ค่าตามมาตรฐาน
4. การใช้ Shaft Alignment Trainer
   สำหรับช่างใหม่ การฝึกกับ Shaft Alignment Trainer ช่วยให้เข้าใจว่าการหมุน Jackscrew เพียง 1/4 รอบ ส่งผลต่อการเคลื่อนของเพลาอย่างไร ทำให้การทำงานจริงแม่นยำขึ้น

3. ปัญหาที่พบบ่อยเมื่อเคลื่อนย้ายเครื่องจักรผิดวิธี

• เพลาบิดงอ: เกิดจากแรงกระแทกหรือการงัดมากเกินไป
• ฐานเครื่องบิ่นหรือแตก: ใช้แรงดันผิดจุด
• Alignment คลาดเคลื่อน: เนื่องจากการปรับตำแหน่งไม่ละเอียดพอ
• แผ่นชิมเสียหาย: ใช้แผ่นชิมที่ไม่ตรงขนาดหรือไม่ใช่สแตนเลส ทำให้โก่งหรือสนิมขึ้นเร็ว

4. ความสำคัญของการใช้แผ่นชิมคุณภาพสูง

การใช้ แผ่นชิมตั้งระดับ และ แผ่นชิมสำเร็จรูป จาก RMS SHIM-DEE ร่วมกับ Jackscrew จะช่วยให้:

• Alignment แม่นยำในระยะยาว
• ป้องกันสนิมแม้อยู่ในโรงงานที่มีไอเคมีหรือความชื้นสูง
• ลดเวลาหยุดเครื่อง (Downtime)
• ปลอดภัยต่อฐานและ Bolt เพราะความหนาและขนาดแม่นยำตามมาตรฐาน

5. ขั้นตอนการจัดตำแหน่งเครื่องจักรด้วย Jackscrew + แผ่น shim

1. ตรวจสอบตำแหน่งปัจจุบันของเครื่องจักร
2. ใช้ Hydraulic Jack ยกเครื่องขึ้นเล็กน้อย
3. หมุน Jackscrew ปรับตำแหน่งในแนวนอน
4. ใส่ แผ่นชิมตั้งศูนย์ หรือ แผ่นชิมตั้งระดับ ที่ความหนาเหมาะสม
5. ตรวจสอบ Alignment ด้วยเครื่องมือ เช่น Laser Alignment หรือ Dial Gauge
6. ล็อก Bolt และตรวจซ้ำ

ความแม่นยำและความปลอดภัยมาพร้อมกัน

ในงานอุตสาหกรรมไทยที่ใช้เครื่องจักรหนัก การใช้ Jackscrew และเทคนิคการเคลื่อนย้ายที่ถูกต้องร่วมกับ แผ่นชิมคุณภาพสูง คือวิธีที่ทำให้ได้ Alignment แม่นยำโดยไม่ทำให้เครื่องเสียหาย RMS SHIM-DEE มี แผ่นชิมสำเร็จรูปสแตนเลส เกรดสูง ขนาดมาตรฐาน และความหนาหลากหลาย รองรับทุกงาน Alignment ตั้งแต่เครื่องขนาดเล็กไปจนถึงเทอร์ไบน์ขนาดใหญ่

หากคุณต้องการให้การจัดตำแหน่งเครื่องจักรปลอดภัยและได้มาตรฐาน ISO การเลือกใช้ แผ่นชิมตั้งระดับ จาก RMS SHIM-DEE พร้อมการฝึกฝนจาก Shaft Alignment Trainer คือการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุด